Lestur triðja sunnudag eftir tríeindardag til seinnu tekstarøð - Tekstur: Evangeliið eftir Lukas kapittul 15, 11-32

Orðatøk siga: Grasið er altíð grønari hinumegin markið. Eplini eru størri í veltini hjá grannanum. Tað er vakrari at búgva hinumegin ánna.
Serliga í unglingaárum hugsa vit, at alt er og verður betri aðrastaðni, tá ið vit einaferð fara heimanífrá. Ein longsil liggur í okkum eftir onkrum nýggjum, onkrum størri og betri, onkrum, sum er har úti í stóru, ókendu verð.

Tað er einki skeivt at kenna longsil. Fátækt er tað menniskja, sum ongum leingist eftir. Natúligt er eisini, tá ið vit eru vorðin vaksin, at vit flyta úr okkara barndómsheimi og byggja okkara egna heim. Men tað er tó hvør sítt, at flyta heimanífrá, og so at rýma heimanífrá, at vraka sítt heim, tí at ein heldur at tað er betri alla aðrastaðni. Kanska royndist tað ”nýggja” og ”betra”; tað ”grøna” og ”ókenda” øðrvísi, men neyvan gjørdist alt altíð betri enn tað, ið vit fóru frá.
Útlongsil kann eisini vera at venda øllum bakið, sum vit hava átt og at vraka tað. Hesin longsil merkir, at vit flýggja frá lívinum sum tað er. Er tað nú so, at alt er betri aðrastaðni enn heima? Grasið hjá grannanum er ikki grønari enn títt gras. Eisini tað gulnar og følnar. Hin ungi fer heimanífrá fyri at finna lívið, men veit ikki, at hann harvið ofta vendir livinum bakið, tí lívið heldur okkum fast, og vit verða ofta førd hagar, vit ikki vildu.

Hetta leiðir okkum til frásøgnina um hin burturfarna sonin. Líknilsið man vera eitt tað best kenda í nýggja testamenti, tí verður tað so tíðum tikið fram. Útleggingarnar av tekstinum eru mangar og ymiskar. Kanska var best at latið tekstin staðið, sum hann er; teksturin er ein av longstu pædikutekstum í kirkjuárinum og hevði verið nóg mikið sum ein stutt prædiku í kirkjuni ella á einum møti. Í grundini er einki at leggja afturat, einki at greiða frá. Hvussu kann eg, lítla menniskja, betra um Meistarans meistarastykki? Tann besta prædika ella tala verður ongantíð betri enn teksturin til hana.
Vit gera okkum kortini eina hugmynd av prædikutekstinum í dag, uttan at fløkja hann ov nógv, tí vakrari kann Guðs faðirs hjartalag ikki lýsast av mannabørnum, enn Jesus ger tað í hesum líknilsi.

”Men meðan hann enn var langt burtur, sá faðir hansara hann og tókti stórliga synd í honum, og hann kom rennandi og hálsfevndi hann og kysti hann.” Hvønn einasta dag man faðir hansara hava gingið niðan á heyggin har við húsini, hevur tikið hondina upp til ennið: Man hann fara at koma skjótt aftur? Og tá ið skýmingin seig niður yvir, leitaði hann stillisiga aftur at húsum fyri, einsamallur í loynikamarinum, at biðja barn sítt heimaftur.

Ein seinnapart kom hann. Eingin kendi hann, kloddutur og skitin sum hann var. Men faðireyga fer ikki skeivt, heldur ikki um tað er gamalt. Og so rann hann ímóti honum, tí enn var hann langt burtur, tók hann inn at sær, tók hann, - sum farin var, - sum deyður var - til sín aftur. Eitt slíkt evangelium hava vit fyri okkum, tá ið vit skulu tala um vegin burtur frá heimi okkara, og um vegin burtur frá Guði, og um leiðina heimaftur. Gævi at mannaorð ikki mega skugga fyri hesum.

Tað fyrsta, vit skulu nevna er vegurin burtur frá okkara barndómsheimi. Hvussu var tað nú tað byrjaði? Jú, tað byrjaði við, at hin ungi helt, at einki var at vera heima eftir longur. Áður, tá ið faðir og móðir ikki vóru so gomul, var alt gott. Tá ið tveir smádreingir vóru saman við pápanum úti á markini, har teir spældu saman, meðan hann velti og sáddi, var gott at vera heima. Og tá ið mamman um kvøldarnar kom innar í kamarið og stillaði seg við song teirra at biðja kvøldbøn við teimum, tá droymdi hann ikki um, at tað fanst nakað betri stað á jørð enn heima.
Ikki fyrr enn nú hesa seinastu tíðina var hetta komið - Alt var bara tað sama, somu andlit, sama umhvørvi, eingin luft, einki lív, tú gongur og spillur tíni ungdómsár burtur. Pápin vil ongantíð royna nakað nýtt. Nei, út, burtur, burtur frá tí keðiliga og deyða, út at liva.

Og ein vakran dag fór ein unglingi væl klæddur og væl fyri, við øllum arvinum frá faðir sínum í lummanum, út um dyrnar, út í stóru verð. Men uppi á einum heyggi stóð ein maður og eygleiddi sonin, so langt hann kundi, og hann hugsar: Ja, sonur mín, nú heldur tú, at tú gongur yvirum frá deyðanum til lívið, men vegurin, tú nú fert eftir, gongur frá lívinum til deyðan.

Tað er satt, at tað sita foreldur, hvørs hár gjørdist grátt ella hvítt, tí børnini rýmdu heimaífrá í slíkum treiskni, sum gjørdi tað svárari fyri foreldrini enn tað, vit plaga at rópa deyðin. Men tað er eisini satt, at tá ið tað ikki nyttar longur at tosa við barnið um Guð, so nyttar at tosa við Guð um barnið.

Soleiðis byrjaði tað. Víðari stendur, at hann fór burtur í eitt fjarlagið land - so fjart, at søgurnar ikki rukku heim at slatra. Uttanlanda, tí har var eingin, ið kendi hann og kundi leggja seg út í, hvussu hann livdi; har var eingin at koma við áminningum. Øll bond skuldu kvettast, øll minni sópast av vegnum; hiðartil hevði tað verið barnaspæl, nú var hann vorðin vaksin, og lívið byrjað. Nýggir vinir, aðrar gleðir, óroyndir møguleikar, er peningur ætlaður at rusta upp? Er ungdómurin ætlaður at torna upp? Nei, hygg hvussu góð tey eru við meg her úti! Heimurin teskar brosandi til mín: Alt mítt er títt!
Og har endaði sum so mangan flýggjanin frá heiminum.
Restin er hin gamla søgan, sum hevur endurtikið seg aftur og aftur: Eitt barn, sum heimurin tók. Tey tóku pening hansara, tey tóku dygd hansara, tey tóku heilsu hansara, tey tóku æru hansara og góvu honum svínaføði afturfyri. Hann gjørdist ikki eitt svín, tí tað verður eitt menniskja ongantíð, men hann livdi sum svínini av svínaføði. Soleiðis ljóðar søgan um tann, sum gekk yvirum frá lívinum til deyðan.

Tað næsta, vit skulu nevna er vegurin burtur frá Guði. Lívsins størsta vanlukka goymir seg í hesum orðum: Burtur frá Guði. Og tá ið menniskju onkuntíð siga, at umvending er bara religiøst og missiónskt tos, og at tey ikki rokna tað fyri nakað, at eitt mannabarn kemur úr djúpum falli og heim til Guðs náði, so vita tey ikki, hvat tey tosa um.

Andaliga sæð kenna mong eisini hesa søgu. Hon byrjaði við, at eitt barn var troytt av at liva í Guðs faðirs nærveru. So leingi tú átti tína barnatrúgv, hugsaði tú ongatíð um, at tað kundi vera øðrvísi og betri nakra aðrastaðni. Guð var góður, og tað var trygt og gott at vera undir hansara veingjabreiði. Og tá ið tú helt hendur saman og bað morgun- og kvøldbøn, var tað barnið, ið fór til faðir sín, og bað hann fylgja sær, ella sum segði honum takk fyri góða vernd. Men tað kom ein ungdómstíð, tá ið tú fór at leingjast burtur. Tað kendist ov trongt hjá Guði, tað var ov keðiligt og fátæksligt bara at vera eitt Guðs barn. So nógv annað dró og rópti: Kom út og liv tað veruliga lívið! Her fær tú luft undir veingirnar! Her er frælsi og rúmd! Her eru eingir stongdir vegir, og ongar forbodnar fruktir! Og ein dag segði tú barnatrúnni farvæl og rýmdi heimanífrá, út at liva tað, sum rópt verður lívið, langt burtur frá Guði, so langt, at tú ikki sá hann longur, og har hann heldur ikki skuldi síggja teg. Tú gloymdi bønina, tú gloymdi Halgubók, eingin iðran, eingin heimlongsul. Nú galt bara um at liva tað undurfulla, fría lívið í nýggjum landi, millum nýggj menniskju, við nýggjum hendingum. Og har úti í tí fremmanda fullbúnaðist tín lagna: hungur, deyði.

Tað triðja, vit skulu nevna er lagnuløtan, tá ið tað merkir: annaðhvørt ævigur undirgangur, ella uppreisn. Fyri unglinginum í líknilsinum í dag, var hetta seinna galdandi. Hann byrjaði har hann stóð - ella har hann lá - um tú vilt. Hann gekk í seg sjálvan. Tað var fyrsta stigð á heimleiðini. Hiðartil hevði ta alla tíðina veri burtur frá sær sjálvum. Men í hesi lagnuløtu lærdi hann, at vegurin heim er vegurin at hyggja inn í seg sjálvan. Men her vóru ta bara kenslurnar. Mong menniskju steðgaðu upp við hetta: Hvussu mangir bønarmenn hava tað ikki betri enn eg, og so komu tey ikki longur. Men hesin steðgaði ikki við kenslur og ynski. Hann fór víðari og tók næsta stigið: Eg vil! Síðani rætti hann ryggin. Eg vil standa upp og fara heim til faðir mín. Áður høvdu tað verið aðrar kreftir, sum vildu, vinirnir vildu, óhappini vildu, lagnan vildi, men her vaknaði eitt menniskja í honum, sum tók ábyrd og segði: Eg vil! Inni í sær sjálvum hevði hann møtt sær sjálvum. Tað kundi havt við sær, at hann bannaði sítt egna lív. Men tað var ein faðir langt burturi, sum bað fyri barni sínum, bað hesi orð fram í honum: Eg vil! Og seinasta pettið á vegnum steig hann, tá ið hann legði seg inn at føvningi faðirs síns og segði: Faðir, eg havi syndað! Tann skynsami faðirin í líknilsinum lesur víst angurin í niðurtyngda, pínda andlitinum á soninum, og hetta ger tað lættari fyri dreingin opið og reiðiligt at játta syndina fyri faðir sínum.

Har er einki uttanumtos, men ein reiðilig játtan. Men so kom faðir hansara heldur ikki við nakrari háðandi ábreiðslu, nakrari nývandi skuldseting. Nei, alt var í stundini strikað og kasta í gloymskunnar hav, og frøðin fylti faðirhjartað, tí eitt barn var gingið yvirum frá deyðanum til lívið,
Man tað ikki vera so, at longur burtur vit koma frá okkara uppruna, tess meira er tað sum barndómurin og heimið við foreldrunum stendur týðiligari frammi sum tað haldgóða og varandi?

Altartalvan í Bredstrup kirkju í Jútlandi avmyndar hendingina, tá ið hin burturfarni sonurin og faðir hansara møtast. Teir mynda líkasum ein gotiskan kirkjuboga, har teir standa og hálsfevnast. Við lið teirra stendur ein hundur. Og fólk hava undrandi spurt, hvat ein hundur hevur at gera á einari altartalvu. Men í hesum høpi hevur hundurin sín stóra týdning. Tí sagt verður: Hundur gloymir seint harra sín. Men hesin drongurin var gloymdur av øllum, eisini av hundinum. Tað sæst týðiliga á myndini. Halin hongur niður, meðan hann starir spyrjandi uppá dreingin: Hvør ert tú fyri ein? Fullkomuliga fremmandur og ókenniligur av øllum - uttan bara av faðir sínum.
Her verður fyrigeving best lýst fyri teimum menniskjum, sum í iðran venda sær til faðir sín á himli.

Sagt verður um ein heilt ungan ómyndigan drong, sum foreldini høvdu miklan ampa av. Hann framdi ofta lógarbrot úti í býnum. Kortini avskrivaðu foreldrini hann ongantíð - tvørturímóti. Hvørja ferð løgreglan ringdi heim og segði: Vit hava son tykkara her á løgreglustøðini, vilja tit koma eftir honum? So raggaði pápin avstað eftir honum. Tað eina kvøldið pápin fylgdi honum til hús, gjørdist sonurin harmur og argur inn á pápan: ”Hví blíva tit við at elska meg og koma eftir mær á løgreglustøðina?” ”So leingi mamma tín og eg orka, vilja vit hjálpa tær og taka teg heimaftur.”

Soleiðis er Guð eisini við síni burturfarnu. Hann heldur fram at leita og taka síni aftur. Í dagsins teksti býður hann fyrigeving og náði til teirra, sum venda um til hansara.
Hetta líknilsið snýr seg um Guðs kærleika, fyrigeving og náði, og at hjá Guði eina er okkara veruliga heim.