Hetta eru tíni síðstu orð

Lívið lær og vit fegnast um alt, sum grør og veksur, tí vit gáa kanska ikki um, tá væl til stendur, at vit øll fara at følna sum liljan á markini og at alt ferst, tí liva vilja vit.

Onkursvegna halda vit, at “eg verði ævig, tað verður leingi, um ongantíð, at mín fráferð verður”.

Deyðin kemur onga tíð í røttu løtu. Hann er so definitivur og ræðuligur, so vit siga næstan ikki orðið doyggja, men “hann er farin ella hon fór nú um sýn”.

Vit munnu vera einasta fólk í heiminum, sum dagliga verður mint um deyðan, tá andlát verða lýst í útvarpinum. Vit steðga við at práta og slota og lurta, um vit kenna viðkomandi og siga so :” ná, ok ..” tá hann er 90 ár, sum er farin og jesa tá hon, sum er farin, var í bestu árum.

Nógvur mystikkur og løgnar kenslur eru um deyðan. Nógvir skiftissiðir eru runt allan heimin, hvussu mann fer við tí deyðamerkta, síðsta tíðin, at gera húsið upp og gera alt til reiðar til ferðina heim. Tí flest øll ræðast deyðan og vilja heldur liva hesumegin, tí “hvat nú um...”?

Donsk sjónvarpsrás er farin at gera samrøður við fólk, sum tey halda skjótt fara at doyggja.

Skilji ikki, hví tey eru meiri áhugaverd á gravarbakkanum, enn heima í teirra húsum og stovum?

Hetta eru kend fólk. Og tey verða so leidd/førd inn í sjónvarpshøli, sum er myrkt, bert ein rípa runt studio, sum minnir ein á tviligt zone, á sólarris ella sólsetur. Gesturin fær sess á rundum svartum palli, og journalisturin vissar gestin um,  at tá henda samrøðan verður send, “so ert tú ikki longur til, tá eru tú deyður”.

Líka lítið sum tú og eg vita, líka lítið veit tíðindamaðurin, nær gesturin ella hann fáa boð at fara foldum frá ! Men hetta er gott sjónvarp, siga tey. Tað er tølandi, nú vit eru von við so nógvar avdúkandi sendingar ella sendingar, har tú leggur alt á blik fyri umheiminum, so tankin og væntanin, hvat hesin gesturin mann fara at siga okkum, er hugtakandi.

Pausa er í samrøðuni, tá gesturin kann fáa sær kaffi, og so situr viðkomandi so stillur har, meðan duld fototól avmynda, so vit, sum sita heima í heitari sofu og við røttum blóðroyndum og góðum BMI tali, kunnu gysa við tankan at hesin persónurin, eg nú hyggi eftir, er nú deyður, men eg siti trygg her og virðismeti orðini hjá gestinum.

Og ja, so skal gesturin helst levera, siga okkurt gott, skakandi, vit vilja hoyra okkurt yvir tí vanliga.

Gesturin hesuferð var Lise Nørgaard. Hon, sum hevur verið fyrimynd hjá so mongum kvinnum, sum hava tikið við hennara ráðum um samband millum mann og kvinnu. At ikki gera mismun, virða hvønn annan og tala at, um órættur er.

Hon tosaði um ymiskt og avdúkaði, at hon var farin frá manninum, tí hann slerdi hana, og vit skilja hana væl. Hon iðraði seg um, at børnini ikki høvdu havt optimalan barndóm, og tað var so tað.

Men sum hon tosar, so er nakað, sum hon sigur seg ikki viljað siga, tí tað vil hon altso ikki. Journalisturin roynir at fáa tað úr henni, men hon vil ikki.

Og so fer hann langt útum ein etiskan garð, tá hann sigur við hana í boðshátti:

“Sig mær tað” !  “Nei”, teskar 105 ára gamla Lise, sum hevur mist alla sína rødd.

Hann bukkar seg inn yvir hana, so vit ikki síggja hana, meðan hann sigur: “Teska mær tað”. Og hon gevur eftir, letur sær lynda, og sigur honum tað.

Eg hvakk við og hugsaði, at  øll tey boð og krøv, sum hon hevði fingið frá tí maskulina heiminum, og sum hon eitt heilt lív hevði barst ímóti, tey vóru framvegis har, tá journalisturin respektleyst ikki lat hana hava sítt loyndarmál fyri seg sjálva, men gav henni síðsta maskulina imperativið á fold.

Sanniliga, vit liva í eini tíð har tað er alneyðugt at dagføra allan etikk.