Har tøgnin ikki er tóm

Skrivað: Bergur D. Joensen
14. januar 2016

                                                Har tøgnin ikki er tóm 

Klerkar vóru kyrrudagar hvør í sínum kliva.

Hugleiðingar av Viðareiði fyrst í árinum.

Vit fóru – lítil helvt av føroysku prestunum – norður til Viðareiðis nú fyrst í árinum. Vit høvdu hildið jól við øllum teimum ljóðum, sum hoyrdu til, og nú skuldu vit halda frið frá øllum ljóðum – undantikið gregorianskum kirkjusongi, sum ljóðaði út í rúmið, meðan vit í tøgn ótu máltíðirnar saman.

Talan er lutvíst um ávirkan uttaneftir, sum tó hevur røtur her á landi: At fara eitt stað burturfrá fyri teg sjálvan. Dagarnir 3. og 4. januar fingu heitið kyrrudagar.

Onkur av prestunum helt fyri við meg, tá ið vit komu á hotellið ein týsmorgun: Tú fert ikki at hava tað lætt undir hesum treytum. Løgið, at nakar kundi siga sovorðið...? Kanska ikki! Í 2007 og í 2015 fór eg burturfrá við skipi. Og í øðrum førum við konu og børnum. Vildi gera okkurt annað.
Mátti.

Tá ið vit møttu á hotellinum, var einki á skránni – undantikið máltíðir og andaktir tvær í gomlu kirkjuni.

Hvør okkara fór beinleiðis eftir morgunmatin og stutta kunning í sín kliva. Hvør ráddi sær, hvussu tíðin varð nýtt. Friður skuldi valda, og tøgnin tala.

Hotel Norð hevði ikki aðrar gestir, so umstøðurnar vóru góðar til kvirru. Og tá ið ein gekk sær ein túr á vakra Viðareiði, valdaði eisini har friður. Enn er hávetur og langt til ljósið og lívið í summar.

Ein munkur sigur frá 

    Uttan teg var tøgnin tóm, 

Ljósið uttan lit og ljóm.

Ælabogin gráur var,

um ei, faðir, tú vart har. ...

Vit, prestarnir, sungu sangin eftir Martin Joensen. Evnið í andaktini var tøgn. Gud talar í tøgnini. Vit hoyrdu um ein munk, sum skuldi lýsa tøgnina fyri nøkrum vitjandi í kleystri sínum. Munkurin fór við teimum vitjandi til ein brunn. Hann bað tey hyggja niður í brunnin, men tey sóu einki. Hann bað tey hyggja aftur. Tá sóu tey sína egnu spegilsmynd. Og tá ið hann triðju ferð bað tey tað sama, sóu tey steinarnar á botninum.

Munkurin kundi við hesum dømi siga teimum, at tøgnin til tíðir kann virka ørkymlandi fyri okkum. Tóm. Vit uppliva kanska bara órógvið. Koma vit nærri, fáa vit kanska samband við okkum sjálvi, - og vit koma inn í løtuna. Tað stóra er at síggja djúpari, leggja til merkis “steinarnar á botninum”. Tað er har, vit kunnu síggja Gud; fáa eyga á hann, sum er har, kenna klettin undir okkum.

Uttan Gud er tøgnin “tóm”, men nú er hann har.

Tá mín brekka gerst ov brøtt,

tá mær tokan gerst ov tøtt.

Gjøgnum dimmið hjá mær ver,

tá á fold mær tyngist ferð. ...

Á bakkanum

Komin úr kirkju henda morgunin, fór eg einsamallur oman á bakkan at standa. Har millum Villingadalsfjall og Malinsfjall stóð eg. Í villuni og í meldrinum sá eg. Eg sá havið. Aldurnar øðiligar og hóttandi brustu móti klettinum undir mær. Alda eftir aldu. Stúttar og fastar. Mótburður og líðing og óndskapur hoyra hesum heimi til. Aldurnar køldu hava drigið mong niður við sær í dýpið. Men ikki tær tala við meg um hetta, her eg standi. Avdúka einki. Bróta bara. Og samstundis tøla tær, tí dragandi eru tær og hugtakandi. Tær bresta og duna. Ein fær ikki eyguni av teimum, eins og við flykrunum á sjónvarpsskýggjanum við síni lýsing av bardøgum og píning og drápi. Tómleiki.

So fái eg eyga á kirkjuna. Hon stendur óttaleys og føst móti teimum máttum, sum vilja oyða og ræna. Hon er við okkum, og hon er ogn hansara, sum eitur Immanuel, Gud við okkum. Til tess at lýsa sína uppgávu í hesum ónda heimi horva kirkjudyrnar óttaleysar og sterkar beint ímóti ættini vestureftir.

Móti eystri

Og so hyggi eg tann vegin, kirkjan vendir við altari sínum eystureftir. Haðani rísur sólin, og á sumri gleðist fólkið at síggja hana koma undan havsbrúnni við Fugloynna og fylgja flogi hennara yvir Malinsfjall og seta í havsbrúnni út fyri Nakkin og Múlan. Ljósið, sum signar ennið, og sum birtir vón og gleði, sæst úr kirkjuni henda vetrarmorgun.

Móti eystri verður hugur mín kveiktur, tá ið eg síggji gamla prestagarðin í Ónagerði. Prestur skal ganga undan leiðina, kirkjan vísir. Ganga treystliga tann vegin, støðugt vendur móti sólarljósinum, Jesusi Kristi.

Nú bera eygu míni við ánna, Løksaránna, sum rennur bæði móti vestri og eystri. Til teirra í eystri kallar hon: Vendið um og komið til mín! Og til teirra í vestri kallar hon: Fylgið mær eftir og vil gera tykkum til vitni míni. Og eg fylgdi kalli hennara.

Við áarbakkan hava viðingar lagt kirkjugarð, og við Spónhyl eru teir farnir undir at leggja eina lund. Vatnið í trimum hyljum, hava teir skipað. Ein hyl fyri hvønn persónin í tríeindini. Her í lundini er hvíld og hugni fyri øll okkum, sum ganga omaná. Lesi nøvn á nøkrum gravsteinum. Her valdar tøgn. Men ikki tóm tøgn. Áin. Áin talar og sigur: “Eg kom at geva heiminum lív.” Ein dag vil Lívið vekja tey upp, sum har sova.

Móti vestri

Eg fylgi vegnum heimi á Bakkanum og gangi nú eftir vegnum móti kirkju, - haðani eg var komin og ætlaði mær aftur. At “ganga út” og “at ganga inn”, er stevna okkara her sum lærusveinar Jesu. “Tín útgang og inngang skal Harrin varða, nú og um allar ævir” eru orð við hvønn dóp. Eg hevði fingið styrki í kirkjuni, og hagar má eg leita aftur og aftur, tí kirkjan er mítt andaliga heim, har eg hoyri Guds orð. Við hvørja gudstænastu gleðist eg við orðini á prædikastólinum: “Hetta heilaga evangeliið til dagin í dag, skrivar...”.

Nú nærkist eg kommunuskrivstovuni, haðani verðsligi myndugleikin stjórnar. Myndugleikin umsitur m.a. skúlan, sum stendur stutt harfrá, har mál og mentan verða givin uppvaksandi ættarliðinum. Og so gongur ein seg á missiónshúsið og salin. Heimamissiónin og brøðurnir stuðla skúla og heimi at styrkja børnini og tey ungu í trúnni, sum kirkjan heimi á Bakkanum í øldir hevur boðað.

Nú eg nærkist skúlanum, hoyrist ljóð og spæl. Lívgandi og fjálgt. Hevði verið í tøgn, haðani eg hevði hoyrt Gud tala, og nú tøgnin var brotin, visti eg av nýggjum, at bæði hava týdning: tøgnin og talan, einsemi og felagsskapurin! Vit skulu ganga móti vestri sum vísmenninir at finna Frelsaran, og vit skulu virka móti eystri til gagns fyri samfelagið og gudslívið í landi okkara.

Heima

Og nú eg hugsi um vísmenninar, hevur kommunustýrið hongt bjarta stjørnu á træið við kommunuskrivstovuna. Stjørnuni fylgja vit ta leið, Gud okkum vísir. Áhugavert er tað, sum stendur um vísmenninar, at teir heimaftur gingu “eina aðra leið”, enn ta leið teir høvdu gingið til Betlehems. Leiðin saman við honum er ymisk frá einum persóni til annan persón, bæði í longd og í innihaldi. Men avgerandi er, at hon ber til hansara, sum í ljósinum býr, har havið ikki er til longur, og einki skýggj, tí at hitt fyrra er farið, og alt er vorðið nýtt.

Verjugarður mín ver tú,

vakta, Harri, mína búð!

Faðir ver tú styrki mín,

Leið meg loksins heim til tín...